Liderlik Özellikleri; 15 Etkili Liderlik Becerisi

Liderlik özellikleri nelerdir? Etkili liderlik için neler yapılmalıdır? Etkili liderlerin özellikleri hangileridir?

Birçok kimse, liderliğin elit bir azınlığa mahsus bir beceri olduğunu düşünür ve liderlik yolunda güçlü bir şekilde yol alma fırsatından mahrum kalır. Bu tabu, belki de çok güçlü bir lider olabilecekken, kendi ayağına çelme takıp merdivenlerden aşağıya düşmeye benzer.

Liderlik özellikleri noktasında sahip olduklarına dönüp bakmayan birçok kimseyse, iyi bir lider olduğunu düşünür ama işin aslı öyle değildir. Etkili liderlik için sahip olunması gereken birtakım özellikler vardır. Bu liderlik özellikleri liderin, iş hayatında ekibiyle birlikte büyük başarılara imza atmasına yardımcı olur.

Hepimizin doğuştan sahip olduğumuz kişiliklere özgü yetenekleri ve özellikleri olsa da, etkili liderlik becerileri dahil olmak üzere, başarılı bir kariyerin en önemli bazı gereklilikleri sonradan öğrenilebilir. Aslında bazı liderlik özellikleri doğuştan gelse de, yeterli çabayla başarılı bir lider olmak mümkündür.

Zirveye tırmanmak için, beceri, bilgi ve yetenek gereklidir. Ancak en iyi liderler sadece ekibini denetlemekle kalmayıp liderlik etmelerine yardımcı olan bazı yumuşak tavırlarda bulunurlar. Onlar sadece birlikte çalıştığınız değil, aynı zamanda kendi liderlik yolculuğunuzda örnek almak isteyeceğiniz kişilerdir.

Çalışma ortamınızda daha üretken ve verimli olmak ve başkalarına da aynı şeyi yapmaları için ilham vermek istiyorsanız, daha güçlü bir lider olmaya odaklanarak başlamak bu işin ilk adımı olacaktır. Önce kendinize inanmalısınız. Siz kendinize inanmazsanız, kimseyi peşinizden sürükleyemezsiniz. Etkili liderlik konulu seminerler, sertifika programları, videolu eğitimler var. Ancak kişi gerçek anlamda motive olabilir ve aşağıda sıralayacaklarımı dikkate alırsa, etkili liderlik özelliklerine sahip olabilir.

Bugüne kadar ki tecrübelerim ve gözlemlerim neticesinde, “etkili liderlik özellikleri nelerdir” az çok fikir sahibi oldum. Şimdi bu özellikleri sizlerle de paylaşıyorum;

1. Dinleme

Özel ve iş hayatında iletişim içinde olduğumuz insanların toplamına bakınca bazen dinlemek kolay bir şeymiş gibi görünmüyor. Bazı insanlar; konuşurlar, konuşurlar, konuşurlar… Onları dinlemek gerçekten çok zordur.

Karşımızda konuşan insanı duyuyor muyuz yoksa dinliyor muyuz? Önce bunun ayrımına varmak gerekir. Şimdi bilgisayarımın başında oturmuş bu yazıyı yazarken, eşimin evi havalandırmak için açtığı pencereden gelen kuş seslerini duyuyorum. Bilgisayarımın başından kalkıp balkona çıksam ve sadece kuş seslerine odaklansam, işte o zaman kuşları dinlemiş olurum. Böyle güzel şakımaya devam ederlerse yazıya ara vermek zorunda kalacağım sanırım…

….. …… …… …… …… …… ….. ….. ….. …….. … ……. . …….. …………. …. …. …… … …. …….

Kaldım! Kısa ara için özür diliyorum. Nerde kalmıştık? Kuşlar diyorduk. Yok konumuz kuşlar değildi. Etkili liderlik özellikleri… Evet! Buydu…

Dinlemek diyordum. Pencereyi kapatmazsam bütün günü balkonda, elimde kahve fincanıyla geçirebilirim. Bu arada köyde yaşamıyorum. Çok istiyorum ve hayalini kuruyorum ama maalesef küçük sayılacak bir ilçede yaşıyorum. Şükür ki halen evimizin etrafında, kuşların konaklayabileceği ağaçlardan epeyce var. İyice dağılmadan konuya dönüyorum. Tamam döndüm.

Meşgul insanlar olma eğilimi taşıdıklarından (her zaman çok meşgul değildirler), liderler çoğu zaman altındaki insanları dinlemezler, çok meşgulmüş havası verirler. Tam da burada kaybederler.  Gerçek liderlerse, unvanları, çalıştıkları pozisyon ne olursa olsun akıllı insanları dinlemeye isteklidir. Tabi ki boşa gevezelik edecek insanları dinlemek konusunda seçici davranmalıdırlar.

Çokça örneğini gördüm. Bu tür insanları bile kırmadan nasıl da nazikçe başlarından savuşturduklarına şahit oldum. Çünkü bazı insanlar, lider pozisyonundaki insana şirin görünmek için türlü şaklabanlıklar yapar, çok çalışıyor izlenimi vermek adına olur olmaz her şeyi anlatır. Bu türden yalaka personeller, akıllı insanlar için çalışılması en dayanılmaz olan insanlardır. Güçlü bir lider, böyle durumlarda bile akıllıca davranarak onları idare etmesini bilir. Kamu kurumlarında bu tanıma uyan daha çok çalışan olsa da, kimi zaman sırtını iyi bir yere dayamış bazıları, özel şirketlerde de karşımıza çıkabilir.

Özetle; Dinlemek sorunları daha da kötüleştirmek yerine çözmeye yardımcı olur. Endişelerini dile getirdiklerinde çalışanları dinlemek, kimsenin işine yaramayacak bir özür uydurmak yerine onlara hitap etmenize yardımcı olabilir. Bazı sorunlar baş göstermeden önlem almak için, belirli aralıklarla çalışanları dinlemek önemlidir.

Bir de birçok insanın yaptığı büyük bir iletişim hatası var; karşıdaki konuşurken vereceği cevabı düşünmek. Bu durumda etkili bir dinleme söz konusu olmayacağı gibi, karşınızdakini doğru anlamanız da zordur.

2. Öğretme

Birçok lider, hata yapıldığında cezalandırma yoluna başvurur. Ancak bu, şirketin gelişmesine çok az katkıda bulunur ve çalışanların moraline çok büyük zarar verir. Moralsiz, hata yaptığında cezalandırılacağını düşünen, işyerine istemeyerek gelen personelden verim almak pek de mümkün değildir.

Etkili liderler, aynı zamanda iyi birer öğretmendir. Yapılan bir hatayı, öğrenilecek bir derse dönüştürmek, şirketin büyümesine katkı sağlar. Hatalarla kesinlikle ilgilenilmesi gerekir ve görmezden gelinmemelidir. Fakat hatalarını anlamalarına ve gerekli değişiklikleri yapmalarına yardımcı olmak, hem çalışanınızla etkili bir iletişim kurmanıza, hem de şirketinize değer kazandırır.

3. Empati

Empati kısaca, kendinizi başka birinin yerine koyabilme yeteneğidir. İyi bir liderin en önemli ancak gözden kaçan özelliklerinden biri empatidir.

Empatik liderler, kararları birden fazla bakış açısından değerlendirebilir. Bu, olayları başkalarının bakış açısından göremeyenlere göre daha iyi kararlar vermelerini sağlar.

Empati sahibi liderler, doğal olarak yetenekli ekip üyelerini cezbeder. Herkes, işler yolunda gitmediği dönemlerde bile destekleyici ve yardımcı olacak biri için çalışmayı ister. Zor kararlar alınması gerektiğinde bile, empatik liderler kimsenin dışlanmış hissetmemesini sağlar.

Empati kurabilme yeteneğinizi kontrol etmek için ekibinize bunu sorabilirsiniz. Küçük işletme liderleriyle ilgili yapılan bir araştırmanın sonucuna göre, liderlerin yalnızca %36’sı çalışanlarına “empatiyle” yaklaştıklarını söyledi. Ancak çalışanlarının %49’u, liderlerinin kendilerine empatiyle baktıklarını hissettiklerini ifade etti. Başkaları empatik olduğunuzu düşünüyorsa, muhtemelen öylesinizdir.

Özetle; Etkili liderlik için en önemli liderlik özelliklerinden biri, gelişmiş empati duygusudur. Kendinizi çalışanlarınızın yerine koyduğunuzda, işler daha da yolunda gidecektir.  

4. Sabır

Doğru kararlar çoğu zaman aceleyle alınmaz. İyi bir lider, bir karara varmadan önce düşünmek için zaman ayırır. Öfkesini kontrol edemeyen bir liderse, her defasında kötü bir durumu daha da kötüleştirecektir.

Sabır duygunuzu geliştirmek için;

• Kendinizi beklemeye zorlayın. Online sipariş vermek yerine, mağazaya gidin ve sırada bekleyin. (Gerçi böyle devam ederse hepimiz indirim kovalamak için marketlerde sıra bekleyeceğiz) Biliyorum söylemesi çok zor! Hele İstanbul gibi bir metropolde yaşıyorsanız hepten zor ama maksat sabır duygunuzu güçlendirmekse akşam eve dönerken, trafiğin daha az yoğun olduğu bir yol yerine yoğun trafiği tercih edin. Bakın ama sonra küfürler savurup, arada bana da geçirmeyin. Böyle yapacaksanız, bildiğiniz yoldan devam edin. (Gerçi son akaryakıt zamlarından sonra yollar daha bir boşaldı ya neyse)
• Niyet okumaktan, varsayımlarda bulunup endişeye kapılmaktan vazgeçin.
• Kendinizi bunalmış hissettiğinizde, sessiz bir yer bulun. Sadece oturun ve nefesinizi dinleyin. Ne kadar daha rahat hissedeceğinize dikkat edin. Bunu zaman zaman, doğada, orman banyosu olarak da yapabilirsiniz.
• Uzun vadeli bir proje başlatın. Büyük başarılar bir günde elde edilmez. Zamanla büyümesini izleyebileceğiniz ve tutkuyla takip edeceğiniz bir projeye başlayın.
• Yeni bir personele yatırım yapın. Kimse bir günde harika bir çalışan olamaz. Ekibinizdeki açık bir pozisyon için, en iyi işi ortaya çıkarabileceğini düşündüğünüz gelecek vaat eden birini seçin. Sabırla, günbegün işinde uzmanlaşmasına yardımcı olma sürecinin tadını çıkarın. Sabırlı olmanın, etkili liderlik özellikleri arasında büyük bir öneme sahip olduğunu unutmayın.

5. Motivasyon

Çalışanlar nadiren yöneticiler ve işletme sahipleri kadar motive çalışırlar. Tıpkı Nasrettin Hoca’nın, “el elin eşeğini ıslık çalarak arar” vecizinde söylemiş olduğu gibi. Çoğu zaman, güçlü bir motivasyonla işlerine devam etmelerine yardımcı olmak için, liderleri tarafından cesaretlendirilmeye ihtiyaçları vardır. Aksi takdirde, iş stresi, birçok çalışan için tükenmişlik sendromuyla sonuçlanabilir.

İyi bir lider, en zorlu zamanlarda bile ekibini motive edebilir. Bunu önce kendilerini motive ederek ve sonra bu enerjiyi başkalarına aktararak yaparlar. Başkalarına ilham veren motivasyon, zihinsel dayanıklılık, olgunluk ve denge gerektirir.

Motivasyon konusunda yazdığım, “İş Hayatında Motivasyon Teknikleri; 5 Basit Yöntem” başlıklı yazıma ayrıca bakabilirsiniz.

6. İletişim

Etkili iletişim yeteneklerine sahip olmak, liderlik özellikleri arasında oldukça önemlidir. İş hayatında ve özel yaşamda hemen her şey iletişimle başlar. Bazı liderler birebir iletişimde başarılıyken, bir kısmıysa kamuyla olan iletişim konusunda uzmandır. Farklı durumlar, farklı iletişim türlerinde uzmanlık gerektirir. Ancak bütün etkili liderler, bu iki iletişim türünden en az birinde iyidir.

İletişim aşağıdaki kategorilere ayrılabilir;

• Yazılı iletişim: Bazı liderler kendilerini, köşe yazısı, brifing, e-posta paylaşımı vb. yazılı iletişim türlerinde çok daha iyi ifade edebilir.
• Topluluk önünde konuşma: Büyük bir grupla konuşabilmek, seminer vermek, ekip toplantılarında etkili konuşmalar yapmak, bazı liderlerin özellikleri arasında yer alır.
• Birebir görüşme: Çalışanlarınızla ve meslektaşlarınızla birebir görüşmeleri nasıl gerçekleştiriyorsunuz? İş hayatında başarılı olan liderler için en önemli iletişim türü, çalışanlarıyla olan doğru iletişimleridir.
• Sözsüz iletişim: Sözsüz iletişim, yüz ifadeleri ve beden dilini kapsar. Çoğu zaman bu iletişim biçimi, herhangi bir kelime veya ifadeden daha yüksek sesle konuşur. Yani çok daha etkilidir. Bakışlarınız, tavrınız, mimikleriniz, çalışanlarınızın mesajlarınızı daha kolay anlamalarını sağlayabilir.

Bir liderin iş hayatındaki iletişimi, görev paylaşımı yapmaktan ekip üyelerine ilham vermeye, çalışanlarını motive etmekten sorunları çözmeye kadar her şeyi nasıl yaptığının özetidir. Şirketinizi en iyi şekilde yönetmek veya geliştirmek istiyorsanız, bu iletişim türlerinden en az birinde başarılı olmalısınız. Siz hangisisiniz?

7. Dürüstlük

Güçlü liderler etkileyici insanlardır. Dürüstlük, iyi bir liderin hayati niteliklerinden biridir. Bu gücü kişisel kazanç için kullanmak cazip gelebilir. Ancak hiçbir büyük ekip, bencil veya dürüst olmayan bir lider tarafından kurulamaz. İyi bir lider dürüstlüğünü, yalnızca daha geniş bir ekibe fayda sağlayacak şekilde kullanır.

İnsanlar iyi ve kötü zamanlarda dürüst liderlere bağlı kalırlar. Ekibin durumunu iyileştirmek için elinden gelen her şeyi yapacağı konusunda lidere güvenirler. Bu liderler, güvenin inşa edilmesinin zor, kaybetmeninse son derece kolay olduğunu bilirler.

8. Alçakgönüllülük

Alçakgönüllü liderler, türüne az rastlanan lider türlerindendir. Zirveye çıkmış liderler çoğu zaman, konumlarını başkalarını aşağılamak veya kendilerini yüceltmek için kullanır.

Alçakgönüllü liderler, herkesin takımın başarısında oynayacağı önemli bir rolü olduğunu kabul eder. Eksikliklerini görür, hatalarını sahiplenir ve düzeltmek için ne gerekiyorsa yapar. Mütevazı liderler, en alt kademedeki kişiyi bile, emirlerini yerine getiren bir ast olarak değil, kendilerine eşit görür.

Çalıştığım bir kurumun çevre düzenlemesi için yeni bitkiler ve çiçekler alınacaktı. Müdür o hafta yapılan toplantının maddelerinden biri olarak bu konuya da küçük bir yer vermişti. Yönetim kurulundaki herkesten fikrini aldı. Kendi fikrini de söyledi. Toplantıdan sonra bahçıvanın yanına gitti ve bu konuyu ona da sordu. (Dikkatinizi çekiyorum; ayağına çağırmadı yanına gitti) Nihayetindeyse bahçıvanın dediği oldu.

9. Sosyal Beceriler

Yönetim, liderliğin önemli bir parçası olduğu için liderler başkalarıyla sık sık etkileşimde bulunur. Etkili liderler, ekip toplantılarından kurumsal toplantılara, günlük öğle yemeklerinden resmi programlara kadar her türlü sosyal ortamda zarafetini korur.

Herkesin tuhaf bazı özellikleri olsa bile, iyi bir liderin insan gruplarının önünde nasıl davranacağını anlaması gerekir. Yeri geldiğinde profesyonel, yeri geldiğindeyse samimi davranışlarda bulunmak, etkili liderlik özellikleri arasında yer alır.

10. Problem Çözme

Liderler, çözüm için sürekli başkalarını aramak yerine, ortaya çıkan sorunları rahatlıkla çözebilmelidir. Bu, iyi bir liderin en önemli özelliklerinden biridir. Ayrıca iyi liderler her defasında doğru çözümü bulamayacaklarını da bilirler. Ancak sorunu görmezden gelmek yerine çözmeye çalışırlar. Gerektiğinde istişare yoluyla sorunları halledebilirler.

Problem çözme becerileri eleştirel düşünmeyi ve farklı bakış açılarına sahip olmayı da gerektirir. Bazen sorunları çözmek için farklı açılardan bakmak gerekir. Oturduğunuz yerden camın kırık olduğunu göremiyorsanız kalkıp öyle bakmalısınız.

Problem çözmedeki bir diğer önemli noktaysa tecrübedir. Benzer sorunlarla ne kadar sıklıkla ve ne kadar uzun süre mücadele ettiyseniz, bu sorunları çok daha kolay çözebilirsiniz.

11. İş Etiği

Liderlik pozisyonuna gelmek çok çalışmayı ve güçlü bir azmi gerektirse de, liderler bir kez rollerine girdikten sonra geri adım atamazlar. İyi liderler, çalışanları akşam evde dinlenirken, yapılması gereken ve aciliyet gerektiren işleri, kendi zamanlarından fedakarlıkta bulunarak bitirebilir.

Etkili liderlik özellikleri arasında, sağlam bir iş ahlakı da yer alır. Başarılı liderler, sorumluluktan kaçmaz, gerektiğinde elini taşın altına koyar, ekibiyle birlikte aktif olarak çalışır. Onlardaki bu iş ahlakı, çoğu zaman çalışanlarına da örnek olur.

12. Ekip Çalışması

Liderlerden her şeyi kendi başlarına yapmaları beklenemez. İyi liderler, görevleri ekiplerindeki diğer kişilere doğru bir biçimde paylaştırarak iş yükünü dağıtır. Etkili bir ekip çalışması yönetimi, iyi bir liderin sahip olması gereken niteliklerden biridir.

Liderler, bir yönetici dokunuşu gerektiren zorlu projeleri üstlenmekten korkmamalıdır. Ancak ekip arkadaşlarını, kapasitelerini göstermelerine imkan tanıyacak projelerde görevlendirerek onlara ilerleme fırsatı sunmalıdır.

13. Vizyon

Başarılı liderler, kişisel veya mesleki gelişim yoluyla başkalarının hedeflerine ilerlemesine yardımcı olur. Her bir takım arkadaşının, hem bireysel hem de şirketin vizyonları doğrultusunda ilerlemesini sağlarlar. Ekibin bu vizyonu gerçekleştirme yolunda başarılı olup olmadığını kontrol etmek için, temel performans göstergelerini belirlerler.

Bir lider ayrıca, liderliğin motivasyon ve etkili iletişim özelliklerini de kullanarak başkaları için bir vizyon çizebilmelidir. Başkaları vizyonlarını göremiyorsa, liderler onlara bu vizyon doğrultusunda çalışmaları için örnek olmalıdır.

14. Özgüven

Liderler kimi zaman zor kararlar vermek zorundadır. Bu kararları verirken, artıları ve eksileri konusunda rahat olmaları gerekir. Ekibine, liderin görevini yapmadığı izlenimini vermemelidir. Yani demek istediğim, üzerine düşeni yapmalıdır. Bu cümleden, yapıyor izlenimi vermeli anlamı çıkmasın.

Özgüven duygusunun yanlış yorumlanmasına dikkat edilmelidir. Sadece zevk duygusuyla yol almak bir insanı iyi bir lider yapmaz. Liderler, özgüvenlerini egolarına değil, ellerindeki verilere ve empatiye dayandırmalıdır. İçi boş ve ego temelli bir özgüven yapıcı olmaktan çok yıkıcıdır.

15. Yetkinlik

Büyük liderler, bir işyerindeki diğer personellerden çok daha fazlasıdır. Yetenekleri etraflarındaki herkes tarafından görülebilir. Bu, yaptıkları her şeyde mükemmel oldukları anlamına gelmez, daha ziyade ekip için iyi kararlar almak için olmaları gereken alanlarda yetenekli oldukları anlamına gelir.

Örnekle açıklamak gerekirse; Ayhan Işık karizmatik bir başrol oyuncusudur ve oyunculuk konusundaki yeteneğini herkes çok iyi bilir. Necdet Tosun, Sadettin Erbil, Neriman Köksal, Suna Pekuysal, Sami Hazinses, Vahi Öz ise, çok iyi karakter oyuncularıdır. Bir film hepsinin bir bütünü oluşturmasıyla ortaya çıkar. Tek başına Ayhan Işık’ın (kadın başrolle birlikte) varlığı bir anlam ifade etmez. Ayhan Işık olmadan yan rollerde oynayan oyuncuların rol aldığı bir filme izleyici ilgi göstermez. Herkesin gözü bir başrol (lider) arar. Bu demek değildir ki diğer oyuncular çok daha az yetenekli veya seviliyor. Asla! Hepsi de çok özel, hepsi de çok yetenekli ve hepsi de çok değerli.

Fakat filmin afişinde Ayhan Işık’ın (kadın başrolle beraber) ismi büyük harflerle ve en üste yazılırken, karakter oyuncularının isimleri, alta ve daha küçük harflerle yazılır. Bir diğeri olmadan olmaz. Başroller ve yan roller birbirini tamamlar.

Bir soru; George Hagi olmasaydı Galatasaray UEFA Kupası’nı kazanabilir miydi? Ne demek istediğim anlaşıldı sanıyorum.

Özetle; güzel bir iş ortaya koymak, büyük başarılar elde etmek, iyi bir ekiple mümkündür. Elde edilen başarılardaysa fark yaratanlar hep liderler olmuştur. Başarı, bir süreçtir. Bu süreçte herkesin öne çıktığı dönemler olur. Bülent Korkmaz kırık birkaç kaburgayla oynar, Taffarel harika bir kurtarışa imza atar, Ergün Penbe kritik bir penaltıyı gole çevirir, Popescu noktayı koyar. Ama bu noktaya gelene kadar takım her sıkıştığında ve en kritik zamanlarda Hagi ortaya çıkar ve “devam” der. (Tabi final maçında hırsına yenik düşmeseydi çok daha harika olurdu orası ayrı)

Son olarak;

İyi bir lider, bir takımda tüm farkını ortaya koyar. Başarılı bir liderin bu niteliklerini geliştirmesi elbette çok kolay değildir. Ancak sorumluluk almak zaten başlı başına büyük bir zorluktur.

Şimdi! Sıraladığım etkili liderlik özellikleri arasında siz hangilerine sahipsiniz? Geliştirmeniz gereken özellikler neler? Başlamak bitirmenin yarısıdır demişler. Hadi buyurun başlayın o zaman…

Ayrıca konuyla ilgili, “Başarılı İnsanların Günlük Alışkanlıkları Nelerdir (17 Rutin)” başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.

Kişisel Gelişim Uzmanı Ercüment Eşsiz
Instagram; @nostaljihabernet